Bu Ikea'nın sattığı kitaplığın değeri "c+v+s" demiştik ya, işte bu hesaptaki "s" yani artı-değer aynı zamanda "kâr"dır. Sevgili İsveçli mobilya zincirimizin zenginliği bu "s"nin fazlalığı belirler. Bu kâr oranı (p) işte böyle hesaplanır:
artı-değer veya kâr / (değişen sermaye+değişmeyen sermaye) yani s/(c+v)
Zincirimiz üretim maliyetini düşürmek için sürekli teknolojik atılım yapmak yani sermayenin organik bileşimini sürekli artırmak durumundadır.
Bu da demektir ki diğer şeyler sabitken değişmeyen sermaye (c) (makineler, aletler vs.) artacaktır.
Değişmeyen sermayemiz kâr oranı hesabının paydasında olduğuna ve temel matematik bilgisi gereği paydanın artması oranın düşmesi demek olduğuna göre kâr oranı düşecektir.
İşte bu oranın düşme eğilimine karşı koymak isteyen İsveçli mobilya zincirimiz, yine paydada ki diğer bir etken olan "değişken sermayeyi" (v) düşürmeye yani sömürü oranını artımak zorundadır. Bu yüzdendir ki "reyon görevlisi" haline gelmiş "mobilyacı amcanın" ya ücreti sabitken çalışma saatlerini artırır ya da daha verimli çalışmasını sağlayarak günlük ihtiyacını elde etmesine yeten çalışma zamanını düşürür.
Toplarsak; Ikea piyasaya girdi, mobilyacı amca rekabet edemedi ve battı. Mobilyacı amca Ikea'da mobilya reyonu görevlisi olarak işe girdi (proleterleşme). Ikea'ya bu da yetmedi başka Ikea'larla rekabet edebilmek için teknolojisini geliştirdi, maliyeti arttı. Kârını tekrar artırmak için artık reyon görevlisi haline gelmiş mobilyacı amcanın ya ücretini düşürdü ya çalışma saatini artırdı ya da daha verimli çalıştırdı.
İşte bu kısır döngünün kırılması ve reyon görevlisinin sömürülmesini önlemenin yolu kâra dayalı bu piyasa sisteminin ortadan kaldırılmasıdır. Bence buna istersek "iktisadi adaleti" sağlamak da diyebiliriz. Ama istersek. Yok, eğer piyasa sisteminin ortadan kalkmasına gerek yok, reyon görevlisinin sadece daha az sömürülmesini sağlamak da "iktisadi adalet" demektir diyorsanız, Ikea yöneticisi ama vicdana sahip birinden farkınız yok demektir.
artı-değer veya kâr / (değişen sermaye+değişmeyen sermaye) yani s/(c+v)
Zincirimiz üretim maliyetini düşürmek için sürekli teknolojik atılım yapmak yani sermayenin organik bileşimini sürekli artırmak durumundadır.
Bu da demektir ki diğer şeyler sabitken değişmeyen sermaye (c) (makineler, aletler vs.) artacaktır.
Değişmeyen sermayemiz kâr oranı hesabının paydasında olduğuna ve temel matematik bilgisi gereği paydanın artması oranın düşmesi demek olduğuna göre kâr oranı düşecektir.
İşte bu oranın düşme eğilimine karşı koymak isteyen İsveçli mobilya zincirimiz, yine paydada ki diğer bir etken olan "değişken sermayeyi" (v) düşürmeye yani sömürü oranını artımak zorundadır. Bu yüzdendir ki "reyon görevlisi" haline gelmiş "mobilyacı amcanın" ya ücreti sabitken çalışma saatlerini artırır ya da daha verimli çalışmasını sağlayarak günlük ihtiyacını elde etmesine yeten çalışma zamanını düşürür.
Toplarsak; Ikea piyasaya girdi, mobilyacı amca rekabet edemedi ve battı. Mobilyacı amca Ikea'da mobilya reyonu görevlisi olarak işe girdi (proleterleşme). Ikea'ya bu da yetmedi başka Ikea'larla rekabet edebilmek için teknolojisini geliştirdi, maliyeti arttı. Kârını tekrar artırmak için artık reyon görevlisi haline gelmiş mobilyacı amcanın ya ücretini düşürdü ya çalışma saatini artırdı ya da daha verimli çalıştırdı.
İşte bu kısır döngünün kırılması ve reyon görevlisinin sömürülmesini önlemenin yolu kâra dayalı bu piyasa sisteminin ortadan kaldırılmasıdır. Bence buna istersek "iktisadi adaleti" sağlamak da diyebiliriz. Ama istersek. Yok, eğer piyasa sisteminin ortadan kalkmasına gerek yok, reyon görevlisinin sadece daha az sömürülmesini sağlamak da "iktisadi adalet" demektir diyorsanız, Ikea yöneticisi ama vicdana sahip birinden farkınız yok demektir.
0 yorum:
Yorum Gönder